Ymweld â’r AHNE
Newyddion a digwyddiadau diweddaraf
Cloddio Bryniau Clwyd yn Amgueddfa Dinbych
25.04.2018
Galw i warchod a gwella Rhostir Rhiwabon
04.04.2018
Gwobr AHNE
12.02.2018
Moel Famau
Yn 554m (1818troedfedd) o uchder Moel Famau ydy’r copa uchaf ym Mryniau Clwyd. Gyda Thðr y Jiwbilî yn ei goroni, mae’r tirnod lleol eiconig hwn i’w weld am filltiroedd lawer o amgylch.
Saif yng nghanol y bryniau grug yn rhan ganol Bryniau Clwyd ac oddi yno mae golygfeydd trawiadol o hardd ar draws Dyffryn Clwyd tuag at Eryri ac arfordir Gogledd Cymru. Un o’r ffyrdd gorau o’i chyrraedd yw ar hyd Llwybr Cenedlaethol Clawdd Offa.
Mae Moel Famau a llawer o’r tir oddi amgylch yn ffurfio Parc Gwledig Moel Famau, sy’n denu tua 200,000 o ymwelwyr bob blwyddyn.
Mae’r mynyddoedd yma wedi’u gorchuddio â gweundir grug, cynefin rhyngwladol bwysig. Ond ’dyw’r hyn sydd ar ôl ond yn dameidyn bach o beth oedd yma 100 mlynedd yn ôl. Mae coedwigo a gwella amaethyddol wedi arwain at golli 40% er yr Ail Ryfel Byd.
Mae llawer o’r Parc Gwledig yn dir comin, yn eiddo i Gynghorau Sir Ddinbych a Sir y Fflint, ble mae gan nifer o ffermwyr yr hawl i bori defaid. Bu’r gweundir grug yn bwysig erioed i’r diben hwn ond mae angen gofalu amdano i gael y gorau ohono.
Efallai’n wir y sylwch chi ar siapiau rhyfedd wedi’u torri i mewn i’r grug tra byddwch yn cerdded yn y parc. Mae hyn yn rhan o’r rheoli parhaus sydd wedi digwydd yn yr ucheldiroedd am genedlaethau – mae cyfuniad o losgi a thorri yn annog grug newydd i dyfu ac mae’n darparu porfa iraidd i ddefaid.
Mae hefyd yn creu mannau nythu a bwydo rhagorol ar gyfer adar yr ucheldir. O bwys arbennig y mae’r rugiar ddu, un o’r adar prinnaf yng Nghymru, ond sydd ag ychydig ohonynt i’w cael yma – mae rhwng 10 a 15 o geiliogod duon wedi’u cyfrif yma yn y blynyddoedd diwethaf. Yn gynnar iawn ar foreau yn y gwanwyn mae’r ceiliogod yn hel at ei gilydd i arddangos a chystadlu am yr adar benyw. Gelwir hyn yn “lekking” yn Saesneg ac mae’n olygfa hynod iawn.
Am gael gwybod mwy?
Croeso i Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, cadwyn wahanredol o gopaon, sydd wedi’u gorchuddio â gweundir grug porffor a’u coroni gan y bryngaerau mwyaf trawiadol eu lleoliad ym Mhrydain. Dyma oror ucheldirol urddasol Gogledd Cymru, sydd i’w gweld o bob cyfeiriad, ac sy’n gwahodd rhywun yno i’w darganfod a’i chwilota.
Cewch ddarganfod beth sydd wedi llunio a dylanwadu ar y dirwedd a welwch chi heddiw gan ddefnyddio eich ffôn wrth ichi gerdded. Ffoniwch 01352 230123 o’ch ffôn symudol neu lawrlwythwch y ffeiliau mp3 am ddim. Mae’r daith yn eich arwain o faes parcio Bwlch Pen Barras i fyny at Dðr y Jiwbilî ar y copa - adeiledd adeiledig uchaf gogledd-ddwyrain Cymru. Gwrandewch ar arbenigwyr lleol yn sôn am y ddaeareg, archeoleg, amaethyddiaeth, bioamrywiaeth a’r cysylltiadau diwylliannol sydd gan Foel Famau â chymunedau ar bob ochr. Cerddwch drwy’r gweundir grug rhyngwladol bwysig a phrin iawn a chlywed am un o adar prinnaf Cymru, y rugiar ddu.
De-gliciwch eich llygoden ar y rhifau isod a chlicio “save target as” i lawrlwytho’r Pwyntiau Sain i’ch cyfrifiadur.
Croeso i daflen Bryniau Clwyd
Croeso i Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd. Dyma gadwyn hynod o gopaon sy’n lliwgar gan borffor y grug ac ar eu pennau saif bryngeyrydd mwyaf trawiadol Ynysodd Prydain. Dyma fryniau gororau Gogledd Cymru- yn amlwg o bob cyfeiriad ac yn denu pobl i ddod i chwilio ac i ddarganfod.
